ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΑ.

Παρουσίαση

Η Πάτρα, μια από τις ωραιότερες και πιο ακμαίες πόλεις της Ελλάδας, ασφαλώς δεν είναι σήμερα εκείνο που ήταν το 1900. Με αυτό το βιβλίο οι παλαιότεροι θα θυμηθούν όσα έζησαν και οι νεώτεροι θα γνωρίσουν καλύτερα όσα πρόφτασαν. Ωστόσο, το βιβλίο αυτό δεν απευθύνεται μόνο στους Πατρινούς· συγκρίνοντας κανείς τις εικόνες του με ό,τι υπάρχει σήμερα, βλέπει ποια τύχη είχαν όλες οι ελληνικές πόλεις και πόσο άλλαξε η φυσιογνωμία τους στα χρόνια που πέρασαν. . . (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Περιεχόμενα

Η ΠΑΤΡΑ ΤΗΣ "ΜΠΕΛ ΕΠΟΚ"
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ΜΙΑΣ ΡΟΜΑΝΤΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
ΠΑΤΡΑ 1900
ΛΙΜΑΝΙ
ΕΞΑΓΩΓΗ ΣΤΑΦΙΔΑΣ
ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ
ΤΡΟΧΙΟΔΡΟΜΟΙ
ΠΛΑΤΕΙΕΣ
ΔΡΟΜΟΙ
ΑΠΟΨΕΙΣ
ΙΔΡΥΜΑΤΑ
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
ΦΡΟΥΡΙΑ
ΕΠΑΥΛΕΙΣ
ΕΞΟΧΕΣ
ΑΧΑΪΑ ΚΛΑΟΥΣ
ΙΣΤΟΡΙΚΑ
ΕΝΘΥΜΗΜΑΤΑ
ΑΙΓΙΟ-ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ

Πάτρα. Μια πόλη στη φωτογραφία

επιμέλεια: Νίκος Οικονομόπουλος
εισαγωγή, επιλογή κειμένων: Κώστας Λογαράς 

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Το φωτογραφικό υλικό του βιβλίου Πάτρα, μια πόλη στη φωτογραφία (εξήντα δύο φωτογραφίες) καλύπτει μια περίοδο περίπου εκατό χρόνων όπου ιστορούνται η πόλη και οι άνθρωποι, οι σχέσεις τους και τα αισθήματά τους, μία αντίληψη ζωής· κι ακόμα, σημαντικές στιγμές του πολιτικού και οικονομικού βίου, η διαστρωμάτωση της πατραϊκής κοινωνίας, ο πλούτος και η φτώχεια της, η σταθερή επανάληψη των εορτών της. Παράλληλα, τα είκοσι δύο λογοτεχνικά κείμενα πολλών ελλήνων και ξένων συγγραφέων που εμπεριέχονται στο βιβλίο, με λόγο υπαινικτικό και απολύτως διακριτικό, συμπληρώνουν το ύφος των εικόνων.

Πάτρα, τότε και τώρα

Συγγραφείς:   Νίκος Μπακουνάκης

Θέμα:  Φωτογραφία- Γραφικές τέχνες Περιγραφή: Στο λεύκωμα αυτό οι απεικονίσεις της πόλης μέσα από τις παλαιές καρτ-ποστάλ προσφέρονται ως προς την αδιάψευστη μαρτυρία τους, προκαλούν την ερμηνεία της πολυσημίας τους και τη σύγκριση τους με τις σύγχρονες λήψεις. Ταο «Τότε» και το «Τώρα» του φακού σίγουρα ξαφνιάζει. Τα μεγάλα ρεπορτάζ της Πάτρας Δημήτρης Σ. Αβραμίδης Περί Τεχνών, 2006  Το λεύκωμα είναι καρπός μιας προσπάθειας που έρχεται να προστεθεί στις όλο και εντεινόμενες πρωτοβουλίες που εκδηλώνονται από ερευνητές, ιστορικούς, χρονικογράφους, φυσικά πρόσωπα και ομάδες πολιτών, με συνισταμένη τη διάθεση για σπουδή στις διάφορες πτυχές των καταβολών της τοπικής μας ζωής. Πρωτοβουλίες που αποδεικνύουν ότι η ιστορία μας έχει πλούτο. Ας πλουτίσουμε λοιπόν από γνώση και αγάπη για την πόλη. Μέρος της ιστορίας αυτής συμπίπτει με την ιστορία της ίδιας της "Πελοποννήσου". Η οποία ιδρύθηκε το 1886 και σήμερα, 10 Ιουλίου, συμπληρώνει 120 χρόνια αδιάκοπης κυκλοφορίας. Η σύμπτωση της επετείου με τη χρονιά της "Πολιτιστικής Πρωτεύουσας" είναι ένα σημείο που ανακλά το όνειρο της "οικογένειας" της "Π" για μια Πάτρα με ένα καλύτερο μέλλον. Ένα όνειρο που είναι στόχος, και ταυτόχρονα τρόπος ζωής. [...] (από τον πρόλογο του βιβλίου) Η αστική τάξη στη γειτονιά των αγγέλων Πάτρα: Α΄ νεκροτραφείο 1880-1920 Γιώτα Καΐκα - Μαντανίκα επιμέλεια: Ανδρονίκη Π. Χρυσάφη φωτογράφιση: Αντώνης Τσίληρας Πικραμένος Γιάννης, 2004 192 σελ. Το λεύκωμα αυτό ασχολείται με την αστική τάξη της Πάτρας στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, μέσα όμως από μια διαφορετική ματιά. Η ζωή και τα έργα της τάξης που είχε κύρος και δύναμη, συνομιλούσε κατά καιρούς με την κεντρική εξουσία και διαφέντευε την πόλη προσεγγίζεται μέσα από τους τάφους που η ίδια κατασκεύασε στο Α΄ Νεκροταφείο Πατρών και από σχετικά κείμενα της εποχής (επικήδειους, διαθήκες, νεκρολογίες). [...] Το λεύκωμα καλύπτει τη χρονική περίοδο 1880-1920. Το 1879 είναι η ημερομηνία κατασκευής του Α΄ Νεκροταφείου. Η περιδιάβασή μας σταματάει χρονολογικά στο 1920, καθώς η άρχουσα τάξη αρχίζει σιγά σιγά να χάνει την αίγλη της. Η Μικρασιατική καταστροφή αλλάζει τα δεδομένα πανελλαδικώς, ενώ η σταφιδική κρίση και η αλλαγή στο ρόλο του λιμανιού της Πάτρας έχει επηρεάσει ανεπιστρεπτί την αστική τάξη της Πάτρας των αρχών του 20ού αιώνα. Πατρινολογήματα Η Πάτρα και οι πατρινοί παλαιότερων εποχών Νίκος Ε. Πολίτης Περί Τεχνών, 2003 299 σελ. [...] Όσα ιστορώ αναφέρονται κυρίως στην Πάτρα των τελευταίων χρόνων του ΙΘ΄ αιώνα και των πρώτων δεκαετιών του Εικοστού. Στηρίζονται σε γραπτές και μόνο μαρτυρίες. Το πρώτο μέρος του έργου θίγει δύο ζητήματα, που δεν έχουν απασχολήσει τους ερευνητές της τοπικής ιστορίας στην έκταση που θα ανέμενε κανείς. Το ένα είναι εάν έζησε η Πάτρα μιαν Belle Epoque. Το άλλο αναφέρεται στην πατρινή αριστοκρατία. Παρατίθενται επιλεκτικώς οι αντιλήψεις, που επικρατούσαν σχετικώς μεταξύ των Πατρινών της χρονικής εκείνης περιόδου. Ίσως οι αναφερόμενες επισημάνσεις φανούν χρήσιμες στον ερευνητή, που θα μελετούσε τα δύο αυτά θέματα εις βάθος. [...] (από τον πρόλογο του συγγραφέα) Πάτρα 1947-1964. Μικρή φωτογραφική διαδρομή Συλλογή Ν. Ε. Τόλη επιμέλεια: Ν. Ε. Τόλης Στιβανάκη Ευανθία Ε. Θεατρική ζωή, κίνηση και δραστηριότητα στην Πάτρα από το 1828 έως το 1900 ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΗΣ ΣΤΑΦΙΔΑΣ - ΠΑΤΡΑ 1828-1900 ΕΜΠΟΡΙΟ - ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ - ΤΡΑΠΕΖΕΣ - ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΜΟΥΛΙΑΣ Α. ΧΡΗΣΤΟΣ Η ιστορία ενός τόπου συνδέεται άμεσα με τις οικονομικές σχέσεις που διαμόρφωσαν και επηρέασαν την εξέλιξή του, και ο σύνδεσμος αυτός αποκτά ξεχωριστή σημασία, όταν πρόκειται για χώρους που η ανάπτυξή τους και η ζωή τους εξαρτήθηκε από συγκεκριμένες οικονομικές λειτουργίες και εμπορικές δραστηριότητες, των οποίων οι διακυμάνσεις ποδηγέτησαν το κοινωνικό τους status. Για την Πάτρα του 19ου αιώνα ο χαρακτηρισμός «Το λιμάνι της σταφίδας», που είναι ο τίτλος του βιβλίου μας, αντικατοπτρίζει την εξαρτησιακή σχέση του χώρου από το αγροτικό αυτό προϊόν, το οποίο ήταν η κύρια πηγή ευημερίας του, αλλά και η κύρια αιτία της παρακμής του. Μελετώντας το ζήτημα της σταφίδας στις διάφορες πτυχές του, μέσα και από τις παραμέτρους των διακυμάνσεων της σταφιδοπαραγωγής και του σταφιδεμπορίου και τους κοινωνικούς αγώνες για την προστασία των συμφερόντων των σταφιδοπαραγωγών, διαπιστώσαμε την άρρηκτη διαπλοκή της με τις τραπεζικές πρακτικές χρηματοδότησης του εμπορίου και της αγροτικής παραγωγής, οι οποίες μας απασχόλησαν πολύ. (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ) Περιεχόμενα Α. Πάτρα (ο χώρος) Β. Η Σταφίδα Γ. Εμπόριο - Βιοτεχνία - Βιομηχανία Δ. Οι τράπεζες Ε. Η τραπεζική αγορά των Πατρών ΣΤ. Ασφάλειες - Ασφαλιστικές εταιρείες Συγγραφέας: Σοφοκλής Λ. Κολαΐτης Εκδότης: Περί Τεχνών Πάτρα 1947-1964. Μικρή φωτογραφική διαδρομή Συλλογή Ν. Ε. Τόλη Πριμαρόλια Μυθιστόρημα Συγγραφείς:   Αθηνά Κακούρη Περιγραφή: Στην Πάτρα των σταφιδέμπορων του 1890 εκτυλίσσεται η υπόθεση του βιβλίου. Σε μια πόλη πλούσια, κοσμοπολίτικη , όμορφη. Ένας παλιός έρωτας ξαναφουντώνει και καταλήγει σε γάμο προκαλώντας μια δίνη εκδικητικότητας με απροσδόκητα αποτελέσματα. Όλα αυτά με φόντο την πόλη και τους ανθρώπους της εποχής που ζωντανεύουν από την μαεστρία της συγγραφέως. Κάτοικος Πατρών Τα χειρόγραφα του κατοίκου Πατρών κυρ Δημητρού Γιαννόπουλου 1864. Μυθιστόρημα Βασίλειος Χριστόπουλος Κέδρος, 1998 ΠΑΤΡΑ ΠΑΛΑΙΑ ΣΠΙΤΙΑ ΚΤΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ υγγραφέας: ΚΑΚΟΥΡΗ ΒΟΥΔΟΥΡΟΓΛΟΥ ΜΑΡΙΑ Εκδοτικός οίκος: ΕΣΤΙΑ Ημερομηνία Έκδοσης: 2004 Σαράντα έξι κτίσματα, που χρονολογούνται από την Επανάσταση του 1821 ως τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, βρίσκονται ζωγραφισμένα σ' αυτό το βιβλίο. Τα περισσότερα είναι κατοικίες. Υπάρχουν όμως και βίλες, αποθήκες, μνημεία και άλλα κτίρια, όπως το Θέατρο, το Κάστρο ή το παλιό Νοσοκομείο. Έτσι, εμφανίζεται μια περιληπτική εικόνα της Πάτρας, της ράθυμης αυτής πόλης, όπου μεγαλώσαμε ανάμεσα στην αρχιτεκτονική ομορφιά του Κάστρου και τη μεταλλασσόμενη ζωντάνια της θάλασσας. Ελπίζουμε ότι τα απομεινάρια αυτά, καθώς και άλλα υπάρχοντα ακόμη κτίρια, θα εξακολουθήσουν να ζουν και να τη στολίζουν. ΚΑΚΟΥΡΗ ΒΟΥΔΟΥΡΟΓΛΟΥ ΜΑΡΙΑ Μια φωτογραφική σκιαγράφηση της πόλης που χάνεται. Παναγιώτης Σωτηρόπουλος. Εκδόσεις Πατάκη Πάτρα, μια πόλη στριμωγμένη ανάμεσα στη θάλασσα και το βουνό, με φυσικό προσανατολισμό στον Πατραϊκό κόλπο, τη θάλασσα που σηματοδότησε την εξέλιξή της. Η δραματοποιημένη φωτογραφική περιπλάνηση, μέσα από μια σειρά ασπρόμαυρες αργυροτυπίες, εστιάζεται στο δομημένο περιβάλλον και κυρίως σε χώρους και λεπτομέρειες που σηματοδότησαν τη συλλογική μνήμη των κατοίκων της. Αυτό το αστικό τοπίο αποτελεί και το νευρικό της σύστημα. Τα κτίρια, δεξαμενές της ιστορικής μνήμης, η ανθρώπινη παρουσία φευγαλέα. Η περιπλάνηση ξεκινά ένα χειμωνιάτικο απόγευμα, στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και ολοκληρώνεται το 2003 στο Ρίο, μπροστά στη θάλασσα, εκεί όπου σμίγει ο Πατραϊκός με τον Κορινθιακό. Οι εικόνες που ακολουθούν θα μπορούσαν να θεωρηθούν μικρά ανοίγματα, χαραμάδες, που μου δίνουν την ευκαιρία να δείξω κάτι πολύ προσωπικό και που παράλληλα νομίζω ότι μπορώ να το μοιραστώ. Να μοιραστώ τη γοητεία που ασκούσε η πόλη στο βλέμμα μου και στην εικαστική περιπλάνησή μου τα  τελευταία 25 χρόνια.   Πίσω από τη μάσκα. Φωτογραφικά σχόλια στο Καρναβάλι της Πάτρας. Αξιοπρόσεκτη πρώτη φωτογραφική εμφάνιση συνιστά το λεύκωμα του φωτογράφου Νίκου Τασσούλα, Πάτρα, το Καρναβάλι. Ενα βιβλίο με το οποίο ο φωτογράφος δηλώνει την παρουσία του στην ελληνική φωτογραφία, παρουσία που έρχεται να εδραιώσει την ως τώρα αθόρυβη πορεία του, η οποία έχει ξεκινήσει από το 1986. Σήμερα συνεργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας με διάφορα περιοδικά και θέατρα. Το Καρναβάλι της Πάτρας είναι το θέμα αυτού του λευκώματος, όπου ο φωτογράφος αφηγείται την αθέατη όψη του, τα παρασκήνιά του. Ενα βιβλίο με ελάχιστα γραφικά ή χρωματικά στοιχεία Καρναβαλιού, «κεντημένο» κυρίως από φευγαλέες στιγμές, αφού ο φωτογραφικός φακός του Νίκου Τασσούλα εστιάζεται αποκλειστικά στον παράγοντα άνθρωπο ­ χειρονομίες, βλέμματα, υπονοούμενα, καμώματα, ρυθμοί περισσότερο προσωπικοί και λιγότερο αποκριάτικοι. Το φυσικό περιβάλλον του Καρναβαλιού λειτουργεί ως κοινωνικό σχόλιο, υπογραμμίζει την ανθρώπινη παρουσία και τονίζει τις ποικίλες συμπεριφορές της. Το Καρναβάλι της Πάτρας μέσα από τον φακό του Νίκου Τασσούλα δεν αυτοαναλώνεται σαν ένα θέαμα φολκλορικό, δεν ξεστρατίζει σε φθηνές τουριστικές αναφορές ή αφελείς εξωραϊσμούς, αλλά έχει τη δυνατότητα να υπερβαίνει την προφανή παγίδα μιας επίκαιρης καταγραφής και να αφήνει αιωρούμενα συναισθήματα και ερμηνείες. Η εικόνα του είναι σωστά δομημένη, περιεκτική, εκπληρώνει τη φωτογραφική σύμβαση εξασφαλίζοντας την ίδια στιγμή το φωτογραφικό γεγονός. Εχει την αίσθηση του μέτρου, αποφεύγει την υπερβολή, αναγνωρίζοντας την ίδια στιγμή τις χρωματικές ισορροπίες και εντάσεις που κρύβονται στα παρασκήνια του Καρναβαλιού. Η αρχή του χαμόγελου, του υπαινιγμού, το απροσδόκητο, οι επιθυμίες πίσω από τις μάσκες, το πάθος, τα παιχνίδια, οι κρυψώνες, το τέλος μιας συνομιλίας, η αρχή μιας άλλης, η θεατρικότητα των κινήσεων ή ένα ανάλαφρο σχόλιο, όλα σε μια ρυθμική αλληλουχία αποκτούν βαρύτητα, αφήνονται να ακολουθήσουν το συναίσθημα, γίνονται περιπέτεια. Ο φακός ανοίγει διάπλατα και το βάθος πεδίου δημιουργεί διαδοχικά επίπεδα σκοτεινότητας που αγκαλιάζουν το τελικό αποτέλεσμα. Τι θα δεις άραγε στην επόμενη σελίδα; Σκηνές από την κατασκευή των αρμάτων, δρώμενα στις κεντρικές πλατείες της Πάτρας, στιγμιότυπα πριν από τη μεγάλη παρέλαση, η ένταση της προετοιμασίας, ο χορός στο θέατρο Απόλλων, στιγμιότυπα από τυχαίες συναντήσεις που παρέχουν τη δυνατότητα να μεταμορφώνουν τις στιγμές σε μια ατέλειωτη πράξη φαντασίας. Μέσα από τις φωτογραφίες διακρίνονται οι επιδράσεις που δέχθηκε ο φωτογράφος από τη μαθητεία του στα σεμινάρια του Νίκου Οικονομόπουλου και του Larry Towell ­ και οι δύο φωτογράφοι του Magnum ­, καθώς και οι εμφανείς επιρροές από στοιχεία και μνήμες που ενσωμάτωσε από τον μεγάλο αμερικανό φωτογράφο Alex Webb. Η αλήθεια είναι ότι προς το τέλος του βιβλίου κάποιες σελίδες με φωτογραφίες με πολύ έντονα χρωματικά στοιχεία, κάποιες εμμονές στο κόκκινο και μερικές επαναλήψεις από το θέατρο Απόλλων περισσεύουν και επιβραδύνουν τον ζωηρό ρυθμό του λευκώματος. Εδώ σκέφτεται κανείς πόσο δύσκολο είναι να τιθασευθεί το χρώμα και οι αρμονικές του, ώστε να μπορεί να ξεφεύγει πάντα από τη φόρμα και να γίνεται περιεχόμενο. Αλλά στο σύνολό του το Πάτρα, το Καρναβάλι είναι ένα καλοφτιαγμένο λεύκωμα, φωτογραφημένο με κέφι και ζωντάνια, προπαντός στα συνθετικά του μέρη, ώστε το πρόσθετο βάρος του χρώματος εύκολα μπορεί να μη βαραίνει το μάτι του θεατή. Πάτρα. Μια πόλη στη φωτογραφία επιμέλεια: Νίκος Οικονομόπουλος εισαγωγή, επιλογή κειμένων: Κώστας Λογαράς  Πάτρα. Μια πόλη στη φωτογραφία επιμέλεια: Νίκος Οικονομόπουλος εισαγωγή, επιλογή κειμένων: Κώστας Λογαράς  Το βιβλίο Πάτρα, μια πόλη στη φωτογραφία εγκαινιάζει μια νέα σειρά των εκδόσεων Μεταίχμιο. Στη σειρά αυτή συνυπάρχει η εικόνα με τον λογοτεχνικό λόγο. Θεματολογία της είναι οι ελληνικές πόλεις, και η ανθολόγηση ξεκινά από τις εικόνες. Στη συνέχεια έρχεται ο λογοτεχνικός λόγος, όχι απαραίτητα να περιγράψει τις εικόνες που επιλέχθηκαν, αλλά να μεταδώσει από την πλευρά του, με τρόπο ανεξάρτητο, την αίσθηση που η συγκεκριμένη πόλη εκπέμπει.  Το φωτογραφικό υλικό του βιβλίου Πάτρα, μια πόλη στη φωτογραφία (εξήντα δύο φωτογραφίες) καλύπτει μια περίοδο περίπου εκατό χρόνων όπου ιστορούνται η πόλη και οι άνθρωποι, οι σχέσεις τους και τα αισθήματά τους, μία αντίληψη ζωής· κι ακόμα, σημαντικές στιγμές του πολιτικού και οικονομικού βίου, η διαστρωμάτωση της πατραϊκής κοινωνίας, ο πλούτος και η φτώχεια της, η σταθερή επανάληψη των εορτών της. Παράλληλα, τα είκοσι δύο λογοτεχνικά κείμενα πολλών ελλήνων και ξένων συγγραφέων που εμπεριέχονται στο βιβλίο, με λόγο υπαινικτικό και απολύτως διακριτικό, συμπληρώνουν το ύφος των εικόνων. χρόνια.